«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» - ΚΑΘΕ ΠΑΙΔΙ ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ ΕΙΔΙΚΗ ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

ΚΑΘΕ  ΠΑΙΔΙ  ΧΡΕΙΑΖΕΤΑΙ

ΕΙΔΙΚΗ  ΜΕΤΑΧΕΙΡΙΣΗ

Οἱ περισσότεροι γονεῖς, ἰδίως οἱ νέοι γονεῖς, ζητᾶμε ἀπελπισμένα νά βροῦμε ἕτοιμες τακτικές καί λύσεις προκειμένου νά μεγαλώσουμε τά παιδιά μας. Ρωτᾶμε διαρκῶς τούς ἄλλους γονεῖς τί κάνουν σέ κάθε περίπτωση πού μοιάζει μέ αὐτή πού ἔχουμε νά ἀντιμετωπίσουμε κι ἐμεῖς, ψάχνουμε «συνταγές», δοκιμασμένες παιδαγωγικές  καί ἰδέες γιά νά βγοῦμε ἀπό τά ἀδιέξοδά μας.

Ὅσο τά παιδιά εἶναι μικρά, τό πρόβλημα εἶναι λιγότερο ὁρατό καθώς, κατά κανόνα, τά παιδιά λειτουργοῦν στά πλαίσια πού τούς βάζουμε ἐμεῖς. Μέχρι τήν προσχολική καί τή νηπιακή ἡλικία διατηροῦμε –τοὐλάχιστον ὑποτυπωδῶς– τό «πάνω χέρι» καί δέν εἶναι τόσο δύσκολο νά τά χειριστοῦμε. Βέβαια, τό ὅτι τά χειριζόμαστε, δέν σημαίνει πάντα ὅτι τά παιδαγωγοῦμε. Μπορεῖ νά ἔχουμε βρεῖ τρόπους καί πρακτικές γιά νά ἀντιμετωπίζουμε τίς «προβληματικές» συμπεριφορές ἀλλά τίς περισσότερες φορές δέν διορθώνουμε τήν αἰτία οὔτε τά βοηθᾶμε νά διαμορφώσουν τόν χαρακτῆρα τους πρός τό καλό.

Ἀπό τήν ἡλικία ὅμως τῶν 6 ἤ 7 ἐτῶν βλέπουμε ὅτι σταδιακά τά παιδιά ἀρχίζουν καί παρεκκλίνουν ἀπό τήν πορεία πού ἐμεῖς εἴχαμε προδιαγράψει γι’ αὐτά, ἀρχίζουν καί δέν ἀνταποκρίνονται στήν εἰκόνα πού εἴχαμε διαμορφώσει γιά τόν χαρακτῆρα τους καί ἀρχίζουν νά ἀναλαμβάνουν αὐτά τόν ἔλεγχο. Ὅσο τά παιδιά ἐκδηλώνουν τό χαρακτήρα τους καί προσπαθοῦν νά ἐπιβάλλουν τό δικό τους θέλημα, τόσο παρατηροῦμε ὅτι δημιουργεῖται σύγχυση σέ μᾶς τούς γονεῖς γι’ αὐτά πού διακρίνουμε στά παιδιά μας. Βλέποντας τά δεδομένα νά ἀλλάζουν, ἀναθεωροῦμε σχεδόν κάθε μέρα τήν ὁπτική γωνία μέ τήν ὁποία ἑρμηνεύαμε τά παιδιά καί ψάχνουμε νά βροῦμε ἄλλες ἐξηγήσεις, ἄλλες «μεταφράσεις» προκειμένου νά τά καταλάβουμε. Δέν εἶναι λίγες οἱ φορές πού καταφεύγουμε σέ παιδαγωγικά βιβλία, σέ καθημερινά περιοδικά ὅπου ὁ καθένας ἔχει τήν δική του ἄποψη γιά τό πῶς πρέπει νά μεγαλώνουν τά παιδιά, στούς γύρω μας πού φαίνεται ὅτι ἔχουν τά ἴδια προβλήματα ἤ παιδιά σέ ἴδια ἡλικία μέ τά δικά μας.

Ὅτι καί ἄν ψάχνουμε πάντως νά βροῦμε στίς ἕτοιμες λύσεις, καταλήγουμε στήν γενική παραδοχή ὅτι δέν μπορεῖς νά ἐφαρμόζεις μία ἑνιαία παιδαγωγική γιά ὅλα τά παιδιά. Αὐτό ἰσχύει, εἴτε πρόκειται νά ἀντιμετωπίσουμε μιά σχολική τάξη, ὅπου ἐκεῖ βρίσκονται παιδάκια ἀπό διαφορετικές οἰκογένειες, νοοτροπίες καί συμπεριφορές, εἴτε πρόκειται γιά παιδιά στήν ἴδια οἰκογένεια, ὅπου ἐκεῖ μπορεῖ νά ἔχουν κάποια βιολογικά κοινά σημεῖα ἀλλά πάλι τό καθένα εἶναι ἄλλος χαρακτήρας.

Ἡ πράξη μᾶς διδάσκει ὅτι ὄχι μόνο δέν μπορεῖς νά ἐφαρμόσεις τήν ἴδια παιδαγωγική τακτική σέ ὅλα τά παιδιά ἀλλά δέν μπορεῖς νά ἐφαρμόζεις καί τήν ἴδια τακτική σέ ἕνα παιδί, σέ ὅλες τίς περιπτώσεις. Ἐνῶ μπορεῖ νά ἔχουμε ἐντοπίσει ἕναν τρόπο ἀντιμετώπισης τοῦ παιδιοῦ, συχνά διαπιστώνουμε ὅτι, ἄν ἀλλάξουν λίγο οἱ συνθῆκες τοῦ σπιτιοῦ ἤ τοῦ σχολείου, τά πράγματα περιπλέκονται. Εἶναι ἄξιο θαυμασμοῦ καί ἀπορίας τό πόσο πολύ ἐπηρεάζονται τά παιδιά ἀπό τό ἐξωτερικό περιβάλλον τους καί κυρίως ἀπό τήν ψυχική κατάσταση τῶν γονέων καί τῶν ἀνθρώπων πού συναναστρέφονται.

Ἀπό τήν ἄλλη μεριά, κι ἐμεῖς οἱ γονεῖς διαπιστώνουμε ὅτι διαθέτουμε πολύ περιορισμένη ὅραση ὥστε νά μποροῦμε νά διακρίνουμε κάθε φορά τήν αἰτία τῆς κάθε ἐκδήλωσης τῶν παιδιῶν. Μπορεῖ νά ἔχουμε καταλήξει σέ κάποια συμπεράσματα ὡς πρός τόν χαρακτήρα τῶν παιδιῶν, κρίνοντας ἀπό τήν γενική εἰκόνα πού ἐκδηλώνουν, ἀλλά τελικά διαπιστώνουμε ὅτι τά συμπεράσματά μας δέν ἦταν σωστά. Πολλές φορές μία ἐκδήλωση μπορεῖ νά ὑποκινεῖται ἀπό δύο ἐντελῶς ἀντίθετες αἰτίες. Γιά παράδειγμα, ἕνα παιδί μπορεῖ νά εἶναι δειλό καί νά ἐκδηλώνει μία ἐπιθετική συμπεριφορά. Αὐτό τό παιδί δέν μποροῦμε νά τό χαρακτηρίσουμε διεκδικητικό γιατί ἡ ἐπιθετική συμπεριφορά πού ἐκδηλώνει δέν εἶναι ἀποτέλεσμα τῆς τάσης του νά ἐπικρατήσει, ἀλλά ἀποτέλεσμα τῆς προσπάθειάς του νά ἀντιμετωπίσει τή δειλία του. Ἐμεῖς ὅμως, ἔχοντας στό μυαλό μας ὅτι ἕνα δειλό παιδί θά πρέπει νά εἶναι μαζεμένο καί κλειστό στόν ἑαυτό του, δέν μποροῦμε νά διακρίνουμε τήν δειλία μέσα ἀπό τήν ἐπιθετική συμπεριφορά ἀλλά ἐκφοβίζουμε ἀκόμα πιό πολύ τό δειλό παιδί, νομίζοντας ὅτι περιορίζουμε ἔτσι τήν διεκδικητική του τάση.

Προσπαθοῦμε νά ἀντιμετωπίζουμε συμπεριφορές ἀλλά ὅσο κι ἄν πολεμᾶμε νά σταματήσουμε τίς ἐκδηλώσεις δέν εἴμαστε σέ θέση νά δοῦμε τά πραγματικά αἴτια πού ὁδηγοῦν τά παιδιά νά ἐκδηλώνουν ἀρνητικές συμπεριφορές.

Ἄν παρατηρήσουμε ψύχραιμα μιά ἀρνητική ἐκδήλωση τῶν παιδιῶν θά διαπιστώσουμε ὅτι ἡ συγκεκριμένη ἐκδήλωση –ἡ ὁποία τίς περισσότερες φορές δέν συνάδει μέ τήν εἰκόνα πού ἔχουμε ἐμεῖς γιά τό παιδί– ἀπευθύνεται σέ μᾶς τούς γονεῖς ἤ τούς παιδαγωγούς καί θέλει νά μᾶς δείξει κάτι συγκεκριμένο. Διαπιστώνουμε δηλαδή καθημερινά ὅτι καλούμαστε νά ἀντιμετωπίσουμε καταστάσεις ἀνάλογες μέ τήν δική μας ψυχική κατάσταση. Ἀντιμετωπίζουμε γεγονότα ἤ συμπεριφορές πού δέν ἀποσκοποῦν τόσο στήν διαπαιδαγώγηση τῶν παιδιῶν ἀλλά ἀποσκοποῦν πρωτίστως στήν διαπαιδαγώγηση τῶν γονέων. Βρισκόμαστε μπροστά σέ ἕνα κυκεῶνα συμπεριφορῶν, χαρακτήρων, ἐκδηλώσεων τά ὁποῖα εἶναι ἀντιφατικά πολλές φορές καί εἶναι ἀδύνατον νά βγάλουμε συμπεράσματα γιά τά παιδιά.

Δέν εἴμαστε ὅμως σέ θέση οἱ γονεῖς νά διακρίνουμε τήν πραγματική αἰτία τῶν προβλημάτων πού δημιουργοῦνται. Τό μόνο πού βλέπουμε εἶναι ὅτι τά παιδιά μας, μᾶς δημιουργοῦν προβλήματα. Δέν ἔχουμε τήν ὅραση νά διαγνώσουμε οὔτε τίς ἀνάγκες τῶν παιδιῶν οὔτε τήν δική μας κατάσταση ὥστε νά σκεφτοῦμε τρόπους ἀντιμετώπισης τῆς «κρίσης». Ἄν στραφοῦμε ὅμως στόν ἑαυτό μας μποροῦμε νά βγάλουμε πολύτιμα συμπεράσματα γιά μᾶς.

Γι’ αὐτό κάθε παιδί πού ἔχουμε νά ἀντιμετωπίσουμε, εἶναι ἕνα ὁλόκληρο σχολεῖο γιά μᾶς τούς γονεῖς. Μέ αὐτήν τήν προσέγγιση νομίζω ὅτι τά πράγματα ἁπλοποιοῦνται λίγο, ἀποκτοῦμε πάλι ἐμεῖς οἱ γονεῖς τόν ἔλεγχο, γιατί τώρα ἔχουμε μπροστά μας τόν δικό μας ἑαυτό πού εἶναι ἴσως πιό εὔκολο νά τόν διαγνώσουμε καί νά τόν ἀλλάξουμε ἀπό τό νά ὑποχρεώσουμε τά παιδιά μας νά γίνουν, ὅπως ἐμεῖς τά θέλουμε.

Μαρίνα Διαμαντῆ

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Τεύχους 90

Δεκέμβριος  2009