Ἐφημερίδα Πολιτικῆς Παράταξης «ΚΟΙΝΩΝΙΑ» - Οἱ ΑΤΕΡΜΟΝΕΣ Περιπέτειες τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν

Οἱ ΑΤΕΡΜΟΝΕΣ Περιπέτειες τοῦ Μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν

Ὅλο καί ξανά τά τελευταῖα χρόνια γίνονται συζητήσεις ἐπί συζητήσεων γιά τό Μάθημα τῶν Θρησκευτικῶν (ΜτΘ). Οἱ μέν τάσσονται ὑπέρ τῆς καταργήσεως τοῦ μαθήματος, ἄλλοι ὑπέρ τῆς ἀλλαγῆς τοῦ χαρακτῆρα τοῦ μαθήματος, δηλ. τῆς μεταβολῆς του σέ θρησκειολογία, ἄλλοι πάλι ὑπέρ τῆς καθιερωμένης του μορφῆς. Τελευταία ἀναθερμάνθηκε πάλι ἡ συζήτηση αὐτή μέ ἀφορμή τόν νέο νόμο (4186, ΦΕΚ 193/17-9-2013) γιά τά Γενικά καί Ἐπαγγελματικά Λύκεια. Κυρίως ἀπό τόν ἀριστερό χῶρο καί μέ βασικό ἐκπρόσωπο τήν κ. Ρεπούση ἀκούστηκαν πάλι ἀπόψεις ὅπως: «Ὅλη ἡ σύγχρονη ἐκπαίδευση δέν πιστεύει πιά στήν θρησκευτική κατήχηση, παρά στήν ἐπαφή τῶν παιδιῶν μέ τίς θρησκεῖες μέσα ἀπό ἕνα μάθημα ἱστορικό, κοινωνιολογικό, γιά τό ρόλο πού ἔπαιξαν στήν πορεία τῆς ἀνθρωπότητας». Τέθηκε, λοιπόν, ἐκ νέου στή Βουλή ἡ ἀπαίτησή της γιά τήν κατάργηση τοῦ μαθήματος, ὅπως ἔχει, καί τή μεταβολή του σέ θρησκειολογία, θέση, μέ τήν ὁποία συμφωνεῖ ἀπόλυτα καί τό κόμμα της.

Ἡ μεγάλη ἔκταση τῆς συζήτησης αὐτῆς ὀφείλεται ἐν πολλοῖς στίς  Ἐγκυκλίους τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί Θρησκευμάτων τοῦ 2008 (μέ ἀρ. πρωτ. 91109/Γ2/10-07-08, 104071/Γ2/04-08-08 καί Φ12/977/109744/Γ1/26-08-08) πού ἔφεραν μεγάλη σύγχυση ὡς πρός τό ζήτημα τοῦ δικαιώματος ἀπαλλαγῆς ἀπό τό ΜτΘ. Ἰδίως μέ τήν πρώτη ἐγκύκλιο δημιου­ργήθηκε ἡ ἐντύπωση ὅτι πλέον καί οἱ Ὀρθόδοξοι μαθητές μποροῦν νά ζητήσουν ἀπαλλαγή ἀπό τό μάθημα. Ἡ ἐντύπωση αὐτή παγιώθηκε μέ τήν δεύτερη ἐγκύκλιο, ἐνῷ ἀντίθετα στήν τρίτη ἐγκύκλιο ἀναφέρεται ἔστω ἔμμεσα, ὅτι τό ΜτΘ εἶναι ὑποχρεω­τικό γιά τούς Ὀρθόδοξους μαθητές.

Γεγονός εἶναι ὅτι δημιουργήθηκε μιά μεγάλη ἀναστάτωση, μέ συνέπεια σέ πολλά σχολεῖα νά γίνεται κατά κόρον κατάχρηση τοῦ δικαιώματος τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπό Ὀρθόδοξους μαθητές, ἐνώ σύμφωνα μέ τή νομοθεσία καί τίς ἀποφάσεις τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας τό δικαίωμα αὐτό ἰσχύει ἀποκλειστικά καί μόνο γιά ἄθεους, ἀλλόδοξους καί ἑτερόδοξους, πρᾶγμα πού ἐπισημαίνει καί στιγματίζει ἡ ἀπάντηση τῆς κ. Ὑφυπουργοῦ Χριστοφιλοπούλου στήν Βουλή σέ ἐπερώτηση τοῦ κ. Κουβέλη (μέ ἀριθ. 10109/14-5-2010). Μάλιστα, θέτει τό θέμα τῆς δημιουργίας δύο κατηγοριῶν Ὀρθόδοξων μαθητῶν: Ἀπό τήν μία πλευρά βρίσκονται ὅλοι ἐκεῖνοι πού εὐνοοῦνται καί ἐκμεταλλεύονται τή χαλαρότητα, μέ τήν ὁποία γίνεται ὁ χειρισμός τῶν ἀπαλλαγῶν ἀπό τούς Διευ­θυντές τῶν σχολείων τους, εἴτε ἐπικαλούμενοι λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης, εἴτε ὑποβάλοντας μιά ἁπλή δήλωση χωρίς καμμία αἰτιολόγηση. Ἀπό τήν ἄλλη πλευρά βρίσκονται οἱ μαθητές ἐκεῖνοι πού ἡ συνείδησή τους δέν τούς ἐπιτρέπει μέ ψευδεῖς ὑπεύθυνες δηλώσεις νά κοροϊδεύουν τόσο τόν ἑαυτό τούς ὅσο καί τίς Ἀρχές τῆς χώρας ἤ πού οἱ Διευθυντές τῶν σχολείων τους δέν τούς ἐπιτρέπουν αὐτή τήν ἐξαπάτηση.

Ὅταν τό 2010 καταρτίστηκαν νέα Προγράμματα Σπουδῶν (ΠΣ) γιά τήν Πρωτοβάθμια καί Δευτεροβάθμια Ἐκπαίδευση, μιά μερίδα νεωτεριστῶν Θεολόγων, ἐπικαλούμενη μεταξύ τῶν ἄλλων καί τήν παραπάνω σύγχυση, σέ συνεργασία μέ τό Ὑπουργεῖο καί τό Παιδαγωγικό Ἰνστιτοῦτο προέβη στήν κατάρτιση τοῦ νέου ΠΣ γιά τό ΜτΘ στό Δημοτικό καί στό Γυμνάσιο (ΦΕΚ τ. Β/ 2335/17-10-2011). Αὐτό τό ΠΣ ἤδη ἐφαρμόζεται πιλοτικά στό Δημοτικό καί στό Γυμνάσιο), μεταβάλλοντάς το στήν οὐσία σέ πολυθρησκειακό μάθημα. Διδάσκονται παράλληλα ὀκτώ διαφορετικές θρησκευτικές ἐκδοχές. Ἡ δέ βαρύτητα στήν Ὀρθόδοξη Παράδοση ἰσχύει μόνο φαινομενικά, ἀφοῦ στόχος τοῦ νέου ΠΣ εἶναι σύμφωνα μέ τούς ὑποστηρικτές του ἡ «ὑπέρβαση τῆς θρησκευτικῆς ἀπολυτότητας» (δηλαδή τῆς Ὀρθοδοξίας) (Ὁδηγός γιά τόν Ἐκπαιδευτικό, σ.92), γιά νά ἀποφεύγεται «ὁ ἰδεολογικός ἐγκλωβισμός τοῦ (μαθητῆ) σέ ἀπολυτοποιημένες ἑρμηνεῖες καί στάσεις ζωῆς» (Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά Γυμνασίου, σ.16), ἀφοῦ «στίς περισσότερες θρησκεῖες ὑπάρχουν “πηγές” θεραπείας καί συμφιλίωσης» (Πρόγραμμα Σπουδῶν στά Θρησκευτικά Γυμνασίου, σ.11).

Πέρα ἀπό τή μυθοπλασία τοῦ πολυπολιτισμικοῦ χαρακτῆρα τῆς Ἑλλάδος καί τῆς ἀνάγκης καταπολέμησης τοῦ ρατσισμοῦ καί ξενοφοβίας, ἕνα ἀπό τά ἐπίσης βασικά ἐπιχειρήματα γιά τή νέα μορφή τοῦ ΜτΘ ἦταν: Αὐτή εἶναι ἡ μεγάλη εὐκαιρία γιά τήν ἀναβάθμιση τοῦ ΜτΘ.  Ἔτσι θά ἀφαιρεθοῦν ἀπό τούς ἀμφισβητίες τά ἐπιχειρήματα ὑπέρ τῆς ἀπαλλαγῆς ἀπό τό μάθημα. Θά εἶναι ἕνα μάθημα ὑποχρεωτικό γιά ὅλους καί δέν θά ὑπάρχει καθόλου δυνατότητα ἀπαλλαγῆς, ἀφοῦ θά διδάσκονται οἱ βασικές θρησκεῖες μέ βαρύτητα στή θρησκεία τοῦ τόπου, πού εἶναι ἀπόλυτα λογικό καί θεμιτό (πρᾶγμα πού καί αὐτό μεθαύριο ἐνδέχεται νά ἀμφισβητηθεῖ, ἀφοῦ θά ἐπιβάλλεται ἐκ μέρους τοῦ κράτους ἡ ἴση ἀπόσταση πρός ὅλες τίς θρησκευτικές πεποιθήσεις). Ἡ πραγματική κατάρτηση τῶν Ὀρθοδόξων μαθητῶν στήν ὀρθόδοξη διδασκαλία καί ἡ μύησή τους στή λυτρωτική σχέση μέ τόν Χριστό, φυσικά, δέν μπορεῖ νά ἔχει θέση στό νεό αὐτό ΠΣ, στή νέα προσέγγιση τοῦ μαθήματος. Ἐκεῖνο πού ἀπουσιάζει κυρίως ἀπό αὐτό τό ΠΣ, ὅπως ἐπισημαίνει χαρακτηριστικά ὁ κ. Ἡρακλῆς Ρεράκης στό σπουδαῖο του Ὑπόμνημα πρός τήν Ἱερά Σύνοδο (4-7-2012), εἶναι «ὁ Χριστός, ὄχι ὡς ὄνομα, ἀλλά ὡς Θεάνθρωπος, Σωτῆρας καί Λυτρωτής τοῦ κόσμου». «Ἀπουσιάζει ἡ οὐσία τῆς Θεολογίας τῆς Ἐκκλησίας, πού εἶναι τό διά τῆς Σαρκώσεως, Σταυρώσεως, Ἀναστάσεως, Ἀναλήψεως καί Πεντηκοστῆς μήνυμα τῆς σωτηρίας τοῦ ἀνθρώπου. Απουσιάζει ἡ κλήση τῶν μαθητῶν νά συμμετέχουν στό λυτρωτικό ἔργο τοῦ Χριστοῦ. Τήν ἴδια στιγμή, ἀντ’ αὐτοῦ, προβάλλεται ὁ συμφιλιωτικός, θεραπευτικός, κοινωνικός καί νοηματοδοτικός ρόλος ὅλων των θρησκειῶν!».

Αὐτό, ἀναμφίβολα, γιά τούς μαθητές τοῦ Δημοτικοῦ κυρίως, ἀλλά καί τοῦ Γυμνασίου κατ’ ἐπέκταση, ἐπιφέρει μιά τεράστια σύγχυση. Ἐνδεικτικά ἀναφέρω τρία παραδείγματα: Ὁ μαθητής λ.χ. τῶν 8 ἐτῶν, τῆς Γ΄ Δημοτικοῦ, καλεῖται νά ἀφομοιώσει παράλληλα μέ τή Κυριακή (χωρίς καμία ἀναφορά στήν Ἀνάσταση τοῦ Κυρίου) τό Σάββατο τῶν Ἑβραίων, τή Παρασκευή τῶν Μουσουλμάνων καί φυσικά ὅσα τελοῦνται τίς μέρες αὐτές στούς χώρους λατρείας αὐτῶν τῶν θρησκειῶν. Καλεῖται νά ἀφομοιώσει παράλληλα μέ τά χριστιανικά σύμβολα τοῦ Σταυροῦ, τοῦ ἰχθύος, τῆς ἀμπέλου, τοῦ πελέκεως, τό ἄστρο τοῦ Δαβίδ, τή Μενορά, τήν ἡμισέληνο, τό ὄνομα τοῦ Ἀλλάχ, τή Σβάστικα (Ἰνδουϊσμός - Τζαϊνισμός), τό γίν καί τό γιάνγκ, τό ὤμ, τόν τροχό τῆς διδασκαλίας τοῦ Βούδα (ντάρμα), τό λωτό, τό σύμβολο τῆς μή βίας (ἀχίμζα). Ὁ μαθητής τῶν 12 ἐτῶν, τῆς ΣΤ’ Δημοτικοῦ, καλεῖται νά ἐντρυφήσει στήν ἁγιότητα τόσο Χριστιανῶν Ἁγίων: Προφήτης Ἠλίας, Ἄγ. Βερονίκη - αἱμορροοῦσα, ἑκατόνταρχος,  Ἀββᾶς Πινούφριος, Νεομάρτυς Ἀχμέτ Κάλφας ἐξ Ἀγαρηνῶν, Ἁγία Φιλοθέη, Μαρία Σκόπτσοβα ὅσο καί «Ἁγίων ἀνθρώπων στίς θρησκεῖες τοῦ κόσμου: Βούδας, Κομφούκιος, Μωάμεθ, Βισνού (Κρίσνα), Δαλάι Λάμα, Γκάντι καί πολλά ἄλλα πρόσωπα, ἱστορικά ἤ μυθικά»(!), τά ὁποῖα, ἀπ’ ὅτι φαίνεται, σέ τίποτα δέν διαφέρουν ἀπό τούς Χριστιανούς Ἁγίους πού στή ζωή τους ἔχουν μοιάσει στόν Χριστό. Τό ἁπλό συμπέρασμα: Σωτηρία, δυνατότητα τελείωσης καί ὁλοκλήρωσης τοῦ ἀνθρώπου, ἁγιότητα ὑπάρχει σέ ὅλες τίς θρησκεῖες (!!!). Καί τέλος ὁ Μαθητής τῆς Γ’ Γυμνασίου μέσα σέ 5 δίωρα ἔχει νά κατανοήσει τίς διαστάσεις, τήν βαθύτερη ἔννοια καί τήν προέλευση τοῦ κακοῦ ὅπως καί νόημα τῆς σωτηρίας τόσο στόν Χριστιανισμό ὅσο καί στό Ἰσλάμ, τόν Ἰνδοϊσμό (κάρμα, γιόγκα, μόξα) καί τό Βουδισμό (4 εὐγενικές ἀλήθειες, ὀκταπλή ἀτραπός, νιρβάνα).

Μόνο πολυθρησκευτικό συνοθύλευμα μπορεῖ νά γεννηθεῖ ἀπό τίς παραπάνω προσπάθειες, πού προφανῶς εἶναι καί ἡ βασική στόχευση (γιά περισσότερες πληροφορίες βλ. τό παραπάνω  Ὑπόμνημα του Η. Ρεράκη πρός τήν Ἱερά Σύνοδο τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος). Τό  Ὑπουργεῖο, φυσικά, στηρίζει καί προωθεῖ αὐτή τή στόχευση, ὅπως φαίνεται καθαρά ἀπό τήν ἀπάντηση τοῦ Ὑφυπουργοῦ Συμεών Κεδί­κογλου σέ Ἐρώτηση μέ ἀριθμό 12364/28-6-2013, τήν ὁποία κατέθεσε ὁ Βουλευτής κ. Νίκος Νικολόπουλος σχετικά μέ τό Πρόγραμμα Σπουδῶν τοῦ μαθήματος τῶν Θρησκευτικῶν. Ὁ κ. Ὑφυπουργός θέλει νά μᾶς κάνει νά πιστέψουμε ὅτι δέν ὑπάρχει οὐσιαστική διαφορά ἀπό τά προηγούμενα Ἀναλυτικά Προγράμματα Σπουδῶν. Ἡ Ὀρθόδοξη Πίστη καί ζωή, ὅπως ἐπισημαίνει, ἔχει μείνει «ὡς κέντρο, ἀφετηρία καί πρωταρχικό μέλημα» τοῦ ΜτΘ. Ἁπλῶς τό μάθημα, προκειμένου νά ἀποκτήσει ἕνα περισσότερο ἀνοιχτό καί πλουραλιστικό χαρακτήρα, ἔχει «ἐμπλουτιστεῖ» μέ περισσότερα στοιχεῖα ἄλλων χριστιανικῶν ὁμολογιῶν καί ἄλλων θρησκειῶν!

Ἰδιαίτερη ἐντύπωση προκαλεῖ τό γεγονός, ὅτι ἡ κατάρτιση αὐτοῦ του νέου ΠΣ ξεκίνησε ἀπό τό Δημοτικό καί τό Γυμνάσιο. Δέν θά ἔπρεπε, δέν θά ἦταν λογικό σύμφωνα μέ τά προβλήματα πού εἶχαν δημιουργηθεῖ νά ξεκινήσει ἀπό τό Λύκειο;  Ἐκεῖ στήν πράξη –ἔστω παράνομα, μέ ἀνήθικο τρόπο, σκηνοθετημένα ἀπό τό ἴδιο τό Ὑπουργεῖο μέ τίς παραπάνω ἐγκυκλίους– ὑπῆρξαν τά μεγάλα προβλήματα. Ἐκεῖ δέν θά ἔπρεπε σύμφωνα μέ τούς ἐμπνευστές τοῦ νέου ΠΣ πρωτίστως νά ἐντοπιστεῖ ἡ ἀνάγκη τῆς κατ’ αὐτούς ἀναβάθμισης τοῦ μαθήματος, ὥστε νά σταματήσει ἐπί τέλους κάθε συζήτηση ἀμφισβήτησης τοῦ ΜτΘ; Ἄλλωστε, οἱ μαθητές τοῦ Λυκείου λόγω τῆς ἡλικίας τους εἶναι καί πολύ πιό ὥριμοι γιά μιά κριτική προσέγγιση ἄλλων θρησκειῶν καί ἄλλων χριστιανικῶν ὁμολογιῶν. Οἱ παραπάνω σκέψεις δέν ὁδηγοῦν στό αὐτονόητο συμπέρασμα, ὅτι ὁ τελικός στόχος εἶναι ἡ κατάργηση τοῦ μαθήματος στήν πράξη ἀπό τά Λύκεια καί ἡ προοδευτική μεταβολή του σέ θρησκειολογία στό Δημοτικό καί στό Γυμνάσιο, ἀφοῦ μέ τό νέο ΠΣ ἔχει γίνει ἤδη πολυθρησκειακό;

Τήν, ὅπως φαίνεται, παγιωμένη ἀπόφαση τοῦ Ὑπου­ργείου κυρίως γιά τό Λύκειο, ἐπειδή ἐκεῖ τίθεται ἔντονα τό θέμα τῶν ἀπαλλαγῶν, μᾶς τήν ἔδω­σε μέ τήν ὑπογραφή του ὁ κ. Ὑπουργός μέ νέα ἐγκύ­κλιο γιά τίς ἀπαλλαγές ἀπό τό ΜτΘ (13309/Γ2 τῆς 19/09/2013). Καταστρατηγῶντας γιά ἄλλη μιά φορά τό Σύνταγμα καί τή σχετική νομολογία τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας καί τῶν δικαστηρίων (ΣτΕ Ολ. 2281/2001, ΣτΕ 3356/1995, ΣτΕ 582/2011, ΣτΕ 2176/1998), ὁ ἴδιος ὁ Ὑπουργός, ἐνῷ ἀρχικά μιλάει γιά τόν ὑποχρεωτικό χαρακτῆρα τοῦ μαθήματος στή συνέχεια δίνει σέ ὅλους τή δυνατότητα ἀπαλλαγῆς, ἀρκεῖ νά ἐπικαλοῦνται λόγους θρησκευτικῆς συνείδησης. Καί γνωρίζει, βέβαια, πολύ καλά τί κάνει καί τί προκαλεῖ. Καί αὐτά συμβαίνουν, παρ’ ὅτι τό Ὑπουργείο Παιδείας καί Θρησκευμάτων μόλις τό Δεκέμβριο τοῦ 2012 εἶχε καταδικαστεῖ ἀκριβῶς γιά τό θέμα αὐτό τελεσίδικα ἀπό τό Ἐφετεῖο τῶν Χανίων (115/2012), τό ὁποῖο μέ τήν ἀπόφασή του κατοχυρώνει ἀπόλυτα τό ΜτΘ.

Ἔτσι μποροῦμε νά θαυμάζουμε στή πολιτική σκηνή τῆς χώρας ἕνα ἐξαίσιο, μέ ἀληθινή δεξιοτεχνία στημένο θέαμα, βλέπουμε τή μέν ἀριστερά νά κόβει, τή δέ δεξιά νά ράβει, τή κ. Ρεπούση νά ζητάει τήν κατάργηση τοῦ μαθήματος, τόν κ. Ὑπουργό νά καθιερώνει τήν κατάργηση στήν πράξη. Εἶναι ὄντως θαυμάσια ἡ συνεργασία τους, ἡ ἐναρμόνισή τους στούς στόχους, τό κοινό τους ἦθος, καί ἡ διο­χέτευση αὐτοῦ τοῦ ἤθους στούς Ἕλληνες πολῖτες καί κυρίως στούς μαθητές. Χωρίς τήν παραμικρή συστολή καί ντροπή ζητοῦν (ἡ ἀριστερά) καί ἐπιβάλλουν (ἡ κυβέρνηση) στήν πράξη τήν καταπάτηση τοῦ Συντάγματος καί τῶν ἀποφάσεων τῆς Δικαιοσύνης. Ἡ δικαστική ἐξουσία, ὅπως φαίνεται, στά μάτια τους ἔχει γίνει πλέον ἕνα διακοσμητικό στοιχεῖο.

Καί εἶναι τόσο αὐτονόητα λογικά δομημένο τό ὅλο θέμα: Τό Σύνταγμα μέ τό ἄρθρο 16 παρ. 2 ὁρίζει, ὅτι σκοπός τῆς παιδείας εἶναι μεταξύ τῶν ἄλλων ἡ ἀνάπτυξη τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης. Καί ἡ συνταγματική αὐτή ἐπιταγή βασίζεται στό δικαίωμα τῆς πλειοψηφίας (βλ. τήν ἐπίκληση τῆς Ἁγίας Τριάδος στήν κεφαλίδα τοῦ Συντάγματος σέ συνδυασμό μέ τό ἄρθρο 3, ὅπου τό Ὀρθόδοξο Χριστιανικό Δόγμα χαρακτηρίζεται ὡς «Ἐπικρατοῦσα θρησκεία στήν Ἑλλάδα» γιά τήν διαμόρφωση τῆς θρησκευτικῆς συνείδησης τῶν παιδιῶν τους σύμφωνα μέ τίς θρησκευτικές πεποιθήσεις πού ἔχουν οἱ ἴδιοι. Ἑπομένως τό ΜτΘ «πρέπει νά διδάσκεται προεχόντως σύμφωνα μέ τίς ἀρχές τῆς Ὀρθόδοξης θρησκείας» (βλ. ΣτΕ 3356/1995, 2176/1998). Τό σκεπτικό αὐτό διαπραγματεύεται ἐπί μακρόν στήν ἀπόφαση τοῦ Διοικητικοῦ Ἐφετείου Χανίων (115/2012, σ. 19-24). Θεμελιώνεται τόσο στίς παραπάνω ἀποφάσεις τοῦ Συμβουλίου τῆς Ἐπικρατείας ὅσο καί στόν ἰσχύοντα Ν. 1566/1985 ἄρθ. 1, 6 πάρ.2 καί 16 πάρ.3, στό  Ἑνιαῖο Πλαίσιο Προγράμματος Σπουδῶν στά Θρησκευτικά τοῦ 1998, στό Διαθεματικό Ἑνιαῖο Πλαίσιο Σπουδῶν ὅπως καί τά Ἀναλυτικά Προγράμματα Σπουδῶν. Ἑπομένως ὄχι μόνο ἡ κατάργηση τοῦ ΜτΘ γιά τούς Ὀρθόδοξους μαθητές, ὅπως ἐπιχειρεῖται στήν πράξη μέσῳ τῆς νέας ἐγκυκλίου τοῦ Ὑπουργείου Παιδείας καί Θρησκευμάτων, ἀλλά καί ἡ μετατροπή του σέ μάθημα πολυθρησκειακό ἤ θρησκειολογικό ὑποδηλώνει περιφρόνηση τοῦ Συντάγματος καί τῆς Δικαιοσύνης.

Πέρα, ὅμως, ἀπό τήν νομική πλευρά, ἐκεῖνο πού προκαλεῖ βαθύτατη θλίψη εἶναι ἡ ἀπώλεια τῆς λογικῆς στήν ἀντιμετώπιση τῶν θεμάτων, τόσο ἀπό πλευρᾶς κυβερνώντων ὅσο καί ἀπό πλευρᾶς πολιτῶν. Τήν κύρια εὐθύνη, βέβαια, φέρουν οἱ πολιτικοί πού κυριολεκτικά διασαλεύουν τούς πολῖτες καί κυρίως τή νεολαία. Καί ὅπου χάνεται ἡ λογική εἶναι πιά ὀρθάνοιχτες οἱ πύλες τῆς χρησιμοθηρικῆς ἰδιοτέλειας, τῆς διαφθορᾶς καί διαστροφῆς τῶν πάντων.

Λέων Μπράνγκ

Διδάκτωρ Θεολογίας, Ἐκπαιδευτικός