«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» - Ὅσοι κατηχούμενοι προσέλθετε...

Προτάσεις γιὰ τὴν ἐπαναφορὰ τοῦ θεσμοῦ τῶν Κατηχουμένων

Ὅσοι κατηχούμενοι προσέλθετε...

Στὰ θεολογικὰ κηρύγματα τῆς Τετάρτης στὰ πλαίσια τῶν Ἐνοριακῶν Σχολῶν Μελέτης τῆς Ἁγίας Γραφῆς, γιὰ τὰ ὁποῖα ἡ Ἱ. Ἀρχιεπισκοπὴ Ἀθηνῶν προτείνει γιὰ τὸ τρέχον διάστημα τὸ γενικὸ θέμα «Ὀρθόδοξος Κατήχησις», μελετᾶμε τὶς «Κατηχήσεις» τοῦ Ἁγ. Κυρίλλου Ἰεροσολύμων.¹

Παρ' ὅλο ποὺ ὁ Ἅγιος Κύριλλος ἔζησε καὶ ἔγραψε στὴν ἀρχὴ τοῦ τετάρτου αἰῶνος, οἱ Κατηχήσεις του εἶναι ἐπίκαιρες, ἐπειδὴ οἱ δύο χρονικὲς περίοδοι, δηλ. ὁ τέταρτος αἰῶνας καὶ ἡ σημερινὴ ἐποχὴ μοιάζουν μεταξύ τους. Τότε εἶχαν σταματήσει οἱ ἐκτεταμένες διώξεις τῶν Χριστιανῶν τῶν τριῶν πρώτων αἰώνων καὶ ὁ Χριστιανισμὸς ἐπεκράτησε σιγά σιγὰ καὶ σ' ὅλην τὴν αὐτοκρατορία. Ἄρα δὲν διέτρεχε πλέον κανεὶς κίνδυνο νὰ ἀσπασθῆ τὸν Χριστιανισμό. Ἀντιθέτως, πολλοὶ ζητοῦσαν νὰ βαπτιστοῦν κινούμενοι ἀπὸ διάφορα συμφέροντα.

Μήπως τὸ ἴδιο δὲν γίνεται καὶ σήμερα; Δὲν ζητοῦν καὶ σήμερα πολλοὶ νὰ βαπτιστοῦν καὶ μάλιστα ἔχοντες ἕτοιμη καὶ τὴν ἡμερομηνία καὶ τὸν τρόπο καὶ τὸν νονὸ ἢ τὴ νονά; Ἑμεῖς, λαϊκοὶ καὶ κληρικοί, οἱ ὁποῖοι προσπαθοῦμε νὰ ἔχουμε ἂν μή τι ἄλλο τοὐλάχιστον σοβαρότητα, βρισκόμαστε μπροστὰ σὲ ἕνα δίλημμα: Θὰ ἐφαρμόσουμε τὴν ἀκρίβεια μὲ τὸ ρίσκο νὰ ἀδικήσουμε κάποιον ἢ θὰ ἐφαρμόσουμε τὴν οἰκονομία μὲ κίνδυνο νὰ ξεγλιστρήσουμε στὴν παραοικονομία;

Ὁ Ἅγιος Κύριλλος μᾶς δίνει τὴν ἀπάντηση: «Εἶναι ἐνδεχόμενο νὰ ἔρθεις μέσα στὸν ἱερὸ αὐτὸ χῶρο καὶ μὲ κάποια ἄλλη πρόφαση. Γιατὶ πραγματικά, ἕνας ἄντρας μπορεῖ νὰ γίνει κατηχούμενος μόνο καὶ μόνο γιὰ νὰ κερδίσει τὴν γυναίκα του. Τὸ ἴδιο βέβαια θὰ μπορούσαμε νὰ ποῦμε καὶ γιὰ τὶς γυναῖκες. Πολλὲς φορὲς πάλι ἔγινε κατηχούμενος ἕνας δοῦλος, γιατὶ θέλησε νὰ εὐχαριστήσει τὸν κύριό του ἢ ἕνας ἄλλος, ἐπειδὴ θέλησε νὰ εὐαρεστήσει τὸ φίλο του. Παραδέχομαι ὅτι σὲ ἔπιασε τὸ ἀγγίστρι μὲ κάποιο δόλωμα καὶ συγκατανεύω νὰ σὲ δεχτῶ, ἂν καὶ ξεκίνησες μὲ κακὴ πρόθεση. Γιατὶ γνωρίζω ὅτι μπορεῖς νὰ σωθεῖς, ἂν μέσα σου καλλιεργήσεις τὴν ἐλπίδα τῆς σωτηρίας.» Εἶναι σαφῆ τὰ λόγια τοῦ Ἁγ. Κυρίλλου. Γίνονται δεκτοὶ καὶ τέτοιοι ἄνθρωποι ποὺ προσέρχονται μὲ κακὴ πρόθεση.

Εὐθὺς μετὰ τοὺς θέτει κάποιους ὅρους καὶ τοὺς διδάσκει πῶς πρέπει νὰ πλησιάσουν τὴν Ἑκκλησία: «Θεωρήθηκες λοιπὸν ἄξιος καὶ μπῆκες στὴν Ἑκκλησία. Γράφτηκε τὸ ὄνομά σου στὸν κατάλογο τῶν ὑποψηφίων γιὰ τὸ Βάπτισμα. Κάνε μου τὴ χάρη, σὲ παρακαλῶ, καὶ μελέτησε προσεκτικά αὐτὸ τὸ σεμνὸ καθίδρυμα τῆς Ἑκκλησίας. Παρατηρεῖς τὴν τάξη, τὸ τυπικό, τὴν πίστη καὶ τὴν γνώση τῆς Ἑκκλησίας; Τὴν ἀνάγνωση τῶν ἁγίων καὶ ἱερῶν κειμένων, τὴ παρουσία τῶν ἀφιερωμένων στὸ Θεὸ ψυχῶν, τὴ διδακτικὴ μέθοδο; Σεβάσου τὸν τόπο καὶ διδάξου ἀπ' ὅσα βλέπεις. Μπορεῖς νὰ φύγεις τώρα ποὺ σοῦ δίνεται ἡ εὐκαιρία, ὥστε μίαν ἄλλη φορὰ νὰ μπεῖς στὴν Ἑκκλησία μὲ πολὺ καλύτερες προϋποθέσεις.» Ὁ Ἅγιος ἐδῶ ζητεῖ πράγματα ποὺ ἀκόμα καὶ γιὰ τοὺς πιστούς, δυστυχῶς, δὲν εἶναι αὐτονόητα. Κι ὅμως ὁ Ἅγιος ξεκαθαρίζει τὰ πράγματα καὶ καλεῖ τοὺς κατηχουμένους νὰ ἀναλάβουν τὶς εὐθῦνες τους: «Ἐγὼ σὲ προειδοποιῶ, πρὶν ἀκόμα ἔρθει μέσα ἐδῶ ὁ Νυμφίος τῶν ψυχῶν μας, Ἰησοῦς Χριστός, καὶ δεῖ τὶς φορεσιές. Τώρα ἔχεις ἀκόμα πολὺ καιρὸ μπροστά σου. Ἔχεις σαράντα ἡμέρες γιὰ νὰ μετανοήσεις. Ἔχεις πολλὴ εὐκαιρία καὶ νὰ ξεντυθεῖς καὶ νὰ ἔρθεις ὅπως πρέπει στὴν Ἑκκλησία. Ἂν ὅμως μένεις ἀμετανόητος στὴν κακή σου προαίρεση, ἐγὼ ποὺ σοῦ τὰ λέω τώρα δὲν θὰ ἔχω πιὰ καμιὰ εὐθύνη,  καὶ σὺ βέβαια μὴν περιμένεις νὰ λάβεις τὴ Θεία Χάρη. Γιατὶ τὸ μὲν νερὸ τοῦ Βαπτίσματος θὰ σὲ δεχτεῖ, τὸ Ἅγιο Πνεῦμα ὅμως δὲν θὰ σὲ δεχτεῖ.»

Ἀπὸ αὐτὴ τὴ στάση τοῦ Ἁγ. Κυρίλλου μποροῦμε νὰ μάθουμε πάμπολλα, ὥστε καὶ καλυμμένοι νὰ εἴμαστε καὶ νὰ μπορέσουμε μὲ παρρησία νὰ ἐφαρμόσουμε τὸ σωστὸ χωρὶς νὰ παρεξηγηθοῦμε.

Οἱ κατηχούμενοι πρέπει –κατὰ τὴν ταπεινή μου γνώμη– νὰ ξαναγίνουν  θεσμὸς στὴν Ἐκκλησία. Ἡ ἐγγραφή τους σὲ κατάλογο φωτιζομένων πρὸ τῆς Μεγάλης Σαρακοστῆς, πρὸ τῆς Σαρακοστῆς τῶν Χριστουγέννων καὶ ἴσως καὶ ἄλλη μιὰ φορὰ τὸ καλοκαίρι μὲ ἐπίσημη τελετὴ θὰ ἦταν πολὺ βοηθητικὴ πρὸς πᾶσα κατεύθυνση. Πρῶτον θὰ ἔκοβε τὶς παράξενες ἀπαιτήσεις μερικῶν ὑποψηφίων, δεύτερον θὰ καλλιεργοῦσε ἕναν ὑγιῆ συναγωνισμὸ μεταξὺ τῶν φωτιζομένων καὶ τρίτον θὰ τοὺς καθιστοῦσε γνωστοὺς στὸ ἐκκλησίασμα οὕτως ὥστε νὰ εἶχαν μιὰ ἐπιπλέον βοήθεια ἀλλὰ καὶ νὰ αἰσθάνονταν περισσότερο τὴν εὐθύνη τους ἀλλὰ καὶ ἀναγκαιότητα τῆς τακτικῆς παρουσίας τους κατὰ τὶς Ἱερὲς Ἀκολουθίες καὶ ἰδιαιτέρως κατὰ τὶς Θ. Λειτουργίες τῶν Κυριακῶν καὶ τῶν μεγάλων ἑορτῶν.

Ἀλλιῶς, πιὸ νόημα ἔχει ἡ σωστὴ ἐπαναφορὰ τῆς ἐκφωνήσεως τῶν κατηχουμένων στὴ Θ. Λειτουργία, ἂν ἡ κατήχηση εἶναι ὑπόθεση ἀποκλειστικῶς τοῦ κατηχητοῦ καὶ τοῦ κατηχουμένου; Καὶ ποῦ ἀλλοῦ θὰ μάθουν οἱ κατηχούμενοι τὴ συμπεριφορὰ τῶν Χριστιανῶν, τὴν τάξη, τὸ τυπικὸ κτλ. ἂν ὄχι παραδειγματιζόμενοι ἀπὸ τοὺς πιστοὺς κατὰ τὴν ὥρα τῶν συνάξεών τους;

Διάκονος Γεώργιος Χάας

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Φύλλου 29

Δεκέμβριος 2004

1) Κατηχήσεις Ἁγ. Κυρίλλου Ἰεροσολύμων, Κείμενο - Μετάφραση, ἐκδ. «Ἑτοιμασία», Ἱ. Μονὴ Τιμίου Προδρόμου Καρέα 1991