«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» - ΘΑ ΜΑΘΟΥΜΕ ΤΑ ΠΑΙΔΙΑ ΜΑΣ ΝΑ ΒΛΕΠΟΥΝ Ἤ ΘΑ ΣΤΡΑΒΩΘΟΥΜΕ ΚΑΙ ΜΕΙΣ;

ΘΑ  ΜΑΘΟΥΜΕ  ΤΑ  ΠΑΙΔΙΑ  ΜΑΣ  ΝΑ ΒΛΕΠΟΥΝ Ἤ  ΘΑ  ΣΤΡΑΒΩΘΟΥΜΕ  ΚΑΙ  ΜΕΙΣ;

Μιά πρόσφατη διαφημιστική καμπάνια μεγάλης ἐταιρείας τηλεπικοινωνιακῶν ὑπηρεσιῶν ἔχει σάν σλόγκαν: «Βλέπουμε τόν κόσμο ὅπως ἐσύ. Ὅλο διασκέδαση!»

Τό σκεπτικό στό ὁποῖο βασίστηκε ἡ διαφήμιση γιά νά πετύχει τό στόχο της, ἀποτελεῖ ἕνα ἀπό τά ἐπικρατέστερα μηνύματα πού προσπαθοῦν μέ κάθε τρόπο νά ἀναδυθοῦν καί νά υἱοθετηθοῦν ἀπό τήν κοινωνία μας σήμερα: «Μήν ἀλλάζετε τόν τρόπο πού βλέπετε. Θά ἀλλάξουμε ὅλοι οἱ ἄλλοι γύρω σας γιά νά βλέπετε αὐτό πού θέλετε!»

Ἀνέκαθεν ἦταν κοινωνικά ἀποδεκτό ὅτι ὁ πελάτης ἔχει πάντα δίκιο καί πώς ὁ πωλητής, ἤ αὐτός πού παρεῖχε τήν κάθε ὑπηρεσία, ἔπρεπε νά προσαρμόζεται στίς ἐντολές τοῦ πελάτη. Ἐξελισσόμενη αὐτή ἡ «πελατειακή» σχέση, μᾶς ὁδήγησε σέ μιά νέα παραδοχή, πού ἔχει καθιερωθεῖ καί στήν παιδαγήγηση τῶν παιδιῶν, ὅτι, δηλαδή πρέπει νά βλέπουμε μέ τά μάτια τῶν παιδιῶν καί νά διαμορφώνουμε τίς συνθῆκες γύρω τους σύμφωνα μέ τήν ὀπτική τους.

Παρατηροῦμε, συνεπῶς, στήν σημερινή παιδαγωγική μέθοδο, ὅτι οἱ προσπάθειες τῶν γονέων δέν ἐπικεντρώνονται στό πῶς θά διαμορφώσουν τήν ὑγιή πνευματική ὅραση τῶν παιδιῶν τους, ἀλλά προσπαθοῦν νά προσαρμόζουν τίς συνθῆκες τοῦ σπιτιοῦ τους σύμφωνα μέ τό πῶς βλέπουν τά παιδιά σέ κάθε ἡλικία. Φροντίζουμε δηλαδή οἱ γονεῖς νά βλέπουν τά παιδιά μας αὐτά πού τά εὐχαριστοῦν, νά ἔχουν αὐτά πού ἐπιθυμοῦν καί προσπαθοῦμε γενικά νά ἀποφεύγουν τίς δυσκολίες.

Ὅταν τά παιδιά εἶναι μικρά, τά πράγματα εἶναι πιό εὔκολα, καθώς τό ὀπτικό τους πεδίο εἶναι ἐλεγχόμενο. Μέσα στό σπίτι βλέπουν αὐτά πού θέλουμε ἐμεῖς νά τούς ποῦμε καί, μή ἔχοντας ἄλλα ἐρεθίσματα, δείχνουν ὅτι αὐτά πού βλέπουν εἶναι καί αὐτά πού ἐπιθυμοῦν.

Ὅσο προχωρεῖ ὅμως ἡ ἡλικία, βλέπουμε ὅτι ἡ ὅρασή τους ἀλλάζει. Μπερδεύονται μέ τό πλῆθος τῶν ἐρεθισμάτων, τῶν θεωριῶν καί τῶν προτύπων πού προβάλλονται μπροστά τους καί, τελικά, ὅταν δέν ἔχουν τά σωστά φίλτρα γιά νά φιλτράρουν τά μηνύματα πού εἰσπράττουν, ὁδηγοῦνται στόν «στραβισμό». Ἐπιλέγουν ἄλλα πρότυπα, ἄλλα ἰνδάλματα, ἄλλη ὀπτική γιά τή ζωή, ἐπιλογές στίς ὁποῖες, θεωρητικά τοὐλάχιστον, ἐμεῖς εἴμαστε ἐντελῶς ἀντίθετοι. Καί τότε διαπιστώνουμε ὅτι ὄχι μόνο δέν ἔμαθαν τίποτε ἀπό αὐτά πού νομίζαμε ὅτι ἔβλεπαν στό σπίτι μας, ἀλλά συνειδητοποιοῦμε ὅτι τώρα δέν μποροῦμε νά κάνουμε τίποτα γιά νά τά συγκρατήσουμε. Ξαφνικά βλέπουμε μπροστά μας τόσο ἔντονο τό θέλημά τους, ὥστε ἀντιλαμβανόμαστε πώς ὅτι καί νά ποῦμε δέν ἀλλάζει τίποτε στήν θεώρηση τοῦ κόσμου πού διαμόρφωσαν.

Ὅταν τό συνειδητοποιήσουμε αὐτό, ἡ πρώτη ἀντίδρασή μας εἶναι νά «βάλουμε κι ἐμεῖς νερό στό κρασί μας» καί νά ποῦμε στόν ἑαυτό μας ὅτι «τώρα πρέπει νά δῶ κι ἐγῶ πῶς βλέπει τό παιδί μου γιά νά τό βοηθήσω καί νά μήν ἀπομακρυνθεῖ ἀπό μένα». Ἀντί δηλαδή, ὅταν ἦταν μικρά νά τά μάθουμε πῶς νά βλέπουν σωστά, προσπαθοῦμε τώρα πού μεγάλωσαν νά δοῦμε ἐμεῖς πῶς βλέπουν αὐτά, μήπως καί καταφέρουμε νά τά πείσουμε νά ἀλλάξουν! Μιά τέτοια τακτική, ὅμως, κρύβει τόν κίνδυνο νά ὁδηγηθοῦμε κι ἐμεῖς σέ λάθος προοπτική ἀντί νά διορθώσουμε τήν ὅρασή τους.

Τό νά λέμε ὅτι πρέπει νά βλέπουμε μέ τά μάτια τοῦ παιδιοῦ, δέν σημαίνει ὅτι πρέπει νά τό καλοπιάνω γιά νά μήν ἀντιστέκεται σέ αὐτά πού θέλω νά τοῦ πῶ. Σημαίνει ὅτι πρέπει νά καταλαβαίνω πώς βλέπει τό παιδί γιά νά μπορῶ νά τοῦ ἐξηγήσω τί εἶναι αὐτό πού βλέπει.

Αὐτό ὅμως προϋποθέτει ὅτι καί τό παιδί θά πρέπει νά θελήσει νά δεῖ αὐτό πού τοῦ δείχνουμε. Δηλαδή ἡ τακτική αὐτή πρέπει νά λειτουργεῖ ἀμφίδρομα. Δέν μπορεῖ μόνο ὁ παιδαγωγός νά προσαρμόζεται σέ αὐτά πού βλέπει τό παιδί ἀλλά πρέπει νά στρέφει καί τό παιδί ἐκεῖ πού τοῦ δείχνει. Σ’ αὐτό τό σημεῖο νομίζω ὅτι οἱ περισσότεροι γονεῖς χάνουμε τό παιχνίδι. Ἐμεῖς υἱοθετοῦμε διαρκῶς μιά ὀπτική «χαμαιλέοντος» ἡ ὁποία προσαρμόζεται σέ αὐτό πού μᾶς λένε τά παιδιά ὅτι βλέπουν, ἀκριβῶς ὅπως λέει ἡ διαφήμιση: «ὁ κόσμος εἶναι ὅπως τόν βλέπεις (ἄρα θέλεις) ἐσύ!» Ἔχουμε τόσο πολύ «καλομάθει» τά παιδιά μας σήμερα, ὥστε θεωροῦν ἀδιανόητο νά κοιτάξουν κάτι πέρα ἀπό αὐτό πού θέλουν νά δοῦν! Δέν κάνουν τόν κόπο οὔτε νά σκεφτοῦν κάτι πέρα ἀπό τόν ἑαυτό τους. Δέν τά ἔχουμε ἀσκήσει νά δουλεύουν τό μυαλό τους καί κυρίως τούς καλλιεργοῦμε ἕναν ὑπέρμετρο ἐγωκεντρισμό. Κάθε νέα γενιά φαίνεται ὅτι βγαίνει πιό εὐαίσθητη ἀπό τήν προηγούμενη. Τά παιδιά δέν μποροῦν νά ἀντέξουν, ἄν δέν ἀσχολοῦνται ὅλοι οἱ γύρω τους μαζί τους.

Τί φταίει γι’ αὐτόν τόν ἐγωκεντρισμό τῶν παιδιῶν μας; Φταῖνε οἱ δικές μας ἐνοχές γιά τό χρέος πού δέν κάνουμε καί προσπαθοῦμε νά τίς ἐξισορροπήσουμε κάνοντας ὅ,τι μᾶς προστάξουν τά παιδιά; Φταίει ἡ ὑπερκαταναλωτική κοινωνία πού μᾶς δημιουργεῖ ἐπίπλαστες ἀνάγκες; Φταῖνε οἱ γονεῖς μας πού δέν μᾶς καλομάθαιναν, ὅσο θέλαμε, καί ἤρθαμε ἐμεῖς οἱ προοδευτικοί γονεῖς νά καλομάθουμε τά παιδιά μας γιά νά μήν αἰσθάνονται γιά μᾶς ὅ,τι αἰσθανόμαστε ἐμεῖς γιά τούς γονεῖς μας; Ὅ,τι κι’ ἄν φταίει, πάντως, τό βέβαιο εἶναι πώς τά παιδιά σήμερα δέν πατᾶνε γερά στά πόδια τους οὔτε ἔχουν τήν δύναμη νά ἀτενίσουν τόν κόσμο ὅπως εἶναι.

Τήν ἴδια τακτική ἀκολουθοῦμε καί στόν τρόπο ἐπικοινωνίας μας μέ τά παιδιά ὅταν εἶναι βρέφη. Τούς μιλᾶμε σέ “εἰδική” διάλεκτο, γιά νά καταλαβαίνουν τάχα τήν δική τους γλῶσσα. Λέμε γιά παράδειγμα «πᾶμε ἄτα», ἀντί νά ποῦμε «πᾶμε βόλτα».  Γιατί ἄραγε τό «ἄτα» μπορεῖ ἕνα μωρό νά τό καταλάβει πιό εὔκολα ἀπό τή λέξη «βόλτα»; Ἐπειδή τό προφέρει πιό εὔκολα;

Καί γι’ αὐτήν τήν βρεφική διάλεκτο, ἡ παιδαγωγική θεωρία ἄρχισε νά ἀνασκευάζει τίς ἀπόψεις της, βλέποντας τήν δυσκολία τῶν παιδιῶν μεγαλώνοντας νά προσαρμοστοῦν στήν γλῶσσα καί ἄρχισε νά συμβουλεύει τους γονεῖς νά μήν μιλοῦν μέ ἄλλες λέξεις στά μωρά, ἀλλά νά τούς μιλοῦν κανονικά, σάν σέ “μεγάλους”, γιά νά μήν ἀντιμετωπίζουν προβλήματα στήν ἐξέλιξη τῆς ὁμιλίας τους.

Στήν γλῶσσα τό ἀντιληφθήκαμε τό πρόβλημα. Τό πῶς βλέπουν τά παιδιά πότε θά ἀρχίσει νά μᾶς ἀπασχολεῖ; Ὅταν μεγαλώσουν καί παγιωθοῦν στό θέλημά τους;

Πότε θά τά μάθουμε νά βλέπουν πέρα ἀπό αὐτά πού θέλουν; Μήπως ὅταν κι ἐμεῖς σταματήσουμε γιά λίγο νά βλέπουμε τόν κόσμο, ὅπως θέλουμε, καί στραφοῦμε λίγο στόν κόσμο ὅπως εἶναι; Καί σίγουρα δέν εἶναι ὅλο διασκέδαση! Θέλει ἀρκετό κόπο. Ὅσο ὅμως καί νά τόν ξορκίζουμε μακρυά, δέν φεύγει, οὔτε ἁλλάζει μόνο μέ ξόρκια!

Μαρίνα Διαμαντῆ

«ΕΝΟΡΙΑΚΗ ΕΥΛΟΓΙΑ» Ἀρ. Φύλλου 88

Ὀκτώβριος 2009